تاسیسات فردو نماد و نشانه صنعت هسته‌ای کشور است/ اس‌۳۰۰ از فردو محافظت می‌کند/ ۷۰تن آب سنگین به عمان منتقل شد

گزیده ای از صحبت های علی اکبر صالحی در ادامه می آید:

*برنامه بلندمدت مطالعات هسته ای تحت عنوان مطالعات توسعه اجتماعی اقتصادی ایران در افق 20 ساله قبل از انقلاب توسط شرکت SRI تهیه شده بود و قرار بود 20 هزار مگاوات انرژی هسته ای تا 1990 می داشتیم. انقلاب باعث توقف پروژه ها شد. 2 نیروگاه در بوشهر در حال احداث داشتیم که قرار بود از سال 59، هر 2 سال یک بار، نیروگاه های هسته ای وارد مدار شود. در دارخوین نیروگاه هسته ای را فرانسوی ها داشتند می ساختند که رفتند. بعد از جنگ، نظام تصمیم گرفت پروژه ساخت نیروگاه های هسته ای را دنبال کند. ولی با این تفاوت که باید خوداتکا باشیم. وقتی ورود به ساخت نیروگاه ها گرفت.

*بعد از انقلاب در نهایت قرار شد 8 نیروگاه هسته ای داشته باشیم که سهم این نیروگاه ها در افق 15 ساله حدود 85 هزار مگاوات بود. یعنی 8 تا 10 درصد از تولید برق، باید هسته ای می بود. یکی از دلایل مشکل در محاسبات این بود که باید از بعد اقتصادی خیلی از پارامترها را در نظر می گرفتیم که در کشور نمی شد به صورت دقیق در نظر گرفت.

*نیروگاه هایی که امروز کلنگ خورد 10 سال و نیم طول می کشد تا در مدار قرار گیرد. الان هم داریم با کشورهای دیگری به جز روسیه مذاکره می کنیم. با چین داریم به جد مذاکره می کنیم. قدمهای بلندی در این خصوص برداشتیم ولی به نتیجه نهایی نرسیده ایم. کشورهای دیگر هم اعلام آمادگی کرده اند. با چین خیلی جلو رفته ایم؟

*چین 20 نیروگاه در دست احداث دارد. نیروگاه های بزرگ چین، برگرفته از طراحی های آمریکاست. 2 نیروگاه در پاکستان می سازند. نیروگاه چیزی نیست که هر کشوری بخواهد بسازد. استانداردها و نمونه ها را باید دید. چین این شرایط را دارد. در طول این 10 سال و نیم که نیروگاه ها در حال احداث است، در ارتباط با احداث نیروگاه های دیگر هم اقدام می کنیم و ممکن است شروع به احداث نیروگاه های جدید کنیم.

*درباره نیروگاه بوشهر بی انصافی شده و افکار عمومی مطلع نشده است. به طور معمول 8 سال ساخت نیروگاه طول می کشد. البته کره ای ها 5 ساله می سازند که استثنایی است. نیروگاه بوشهر 10-15 سال رها شده بود و به جد از جنگ آسیب دیده بود. شرایط این سایت بسیار تاسف بار بود. روسها الان وارد برای تکمیل نمی شدند.

*در فردو بخش ساختمانی را ایران متکفل است که 30 درصد قرارداد می شود. در ارتباط با تجهیزات هم بخش قابل توجهی از تجهیزات خارج از جزیره هسته ای را می توانیم بسازیم. شیرآلات و پمپ ها را می سازیم. درقرارداد مسئله را طوری دیده ایم که اگر صنایع ایران آمادگی ساخت استاندارد قطعات را داشته باشند، روسها آماده واگذاری هستند. ما می دانیم قطعاتی مانند مخزن تحت فشار و پمپ های عظیم را نمی توانیم بسازیم. توربین و ژنراتور بسیار بزرگ است و ما آمادگی نداریم. در راهبرد جدید خود دنبال نیروگاه کوچک هستیم.

*قبل از تشدید شدن تحریم با شرکتهای اروپایی داشتیم طراحی این نیروگاه ها را مرور می کنیم و عیب و ایرادها را می گیرند. آنها 3-4 سال اخیر رها کردند و رفتند. الان مجددا آمده اند و در حال عقد قرارداد ساخت راکتور 360 مگاوات هستیم که قرار است در دارخوین ساخته شود. الگو از سوئیس است و بر اساس آن طراحی جدیدی صورت گرفته. طراحی مفهومی تمام شده و طراحی پایه انجام گرفته. شرکت قبلی سوئیسی بود و الان شرکت سوئدی است. البته این شرکت بین کشورهای اروپایی مختلط است.

*ما اختیار داریم سوخت را از روسیه بگیریم یا از خودمان استفاده کنیم. فرض کنید تا 8 سال آینده حجم سوخت را بتوانیم داشته باشیم، قراردادی با روسها برای تامین سوخت خواهیم داشت. این قرارداد باز و منعطف است. در یک افق 15 ساله که باید 190 هزار سو داشته باشیم در شرایطی هستیم که سوخت سالانه یک نیروگاه 1000 مگاواتی را تامین کنیم. همچنین قراردادی که با روسها درباره ساخت سوخت داریم و در برجام هم طرفها متعهد به کمک به ما برای ساخت سوخت شده اند، امیدواریم به لطف خدا در شرایطی باشیم که تامین سوخت یک نیروگاه برای هر سال را داشته باشیم.

*آنها می گویند اگر شما اورانیوم غنی شده داشته باشید و در معرض تشعشعات قرار بگیرد، از برجام معاف می شود. ما داریم سوخت بوشهر را همینطور می آوریم و غنی شده هم هست، ولی معاف از آن حد 300 کیلویی مصرح در برجام است. این سوختها معاف از 300 کیلوگرم است. کارگروهی برای شرایط معاف شدن اورانیوم غنی شده به سوخت داریم. این کارگروه هفته آینده جلسه ای در نیویورک دارند و مشخص می کنند در چه شرایطی سوخت از این سقف 300 کیلویی معاف می شود. این دومین جلسه کارگروه است.

*طبق برجام اصلا ما باید به این مرحله به خصوص در راکتور آب سنگین اراک برسیم. در برجام آمده که سوختهای بعدی در ایران ساخته می شود. مثلا اگر مدرن سازی راکتور اراک 5 ساله باشد، اولین سوخت را چینی ها در اختیار ما می گذارند ولی از 6 سال دیگر به بعد، ما سازنده سوخت برای راکتور اراک خواهیم بود. درباره راکتور تهران هم سوخت 20 درصدی را خودمان می سازیم.

* در برجام آمده که ذخایر آب سنگین ایران 130 تن باشد. ما 60 تن برای راکتور نیاز داریم. سالی کمتر از 500 کیلو جبرانی می خواهد. ما 25 تن هم برای 50 سال نیاز داریم. ما همه را 130 تن در نظر گرفتیم که برای راکتور اراک نیاز به آب سنگین بیشتری نباشد. البته آب سنگین برای ساخت داروهای جدید استفاده می شود. در صنایع هم استفاده می شود. مثلا 2 تن در سال برای کلیه این نیازها، لازم است. در برجام دیدیم هر چه آب سنگین بالای 130 تن داشتیم در معرض فروش قرار می دهیم. اگر خریدار بود، می فروشیم. خریدار نبود، انبار می کنیم.

* وقتی به عملیاتی شدن برجام نزدیک شدیم، با آمریکایی ها هم برای فروش آب سنگین مذاکره کرده بودیم. آنها گفتند می خواهیم اطمینان حاصل کنیم بعد از برجام، واقعا آب سنگین را به ما می فروشید. لذا ما آن را تحت حاکمیت خود به عمان بردیم تا ضریب اطمینان آنها بالا برود که 32 تن را به آمریکا می فروشیم. قرار بود طبق قرارداد تجاری محموله تحویل شود. ما پیش قراردادی گرفتیم و بعد که اتفاق 2 میلیاردی افتاد گفتیم باید همه پول را بدهید. الان هم این اتفاق افتاد. بعد متوجه شدیم روسیه هم آب سنگین می خواهد. حدود 70 تن آب سنگین به عمان منتقل کردیم که بقیه هم به روسیه منتقل می شود. یک انبار آنجا اجاره کردیم و کلا این محموله به عمان منتقل شد و دیگر هم چیزی خارج از کشور نخواهیم داشت.

*الیاف کاربن در خارج تولید می شود نه در داخل. ما این وارد کردیم. الیاف کاربنی که ما استفاده می کنیم از خارج وارد کرده ایم. امیدواریم صنعتگران ما به سمت ساخت این الیاف بروند. روتور با الیاف کاربن تولید می شود. اگر جنس الیاف کاربن را بدانید می توانید سرعت روتور و توان جداسازی سانتریفیوژ را تخمین بزنید. اینها گفتند شما وقتی روتور می سازید اجازه دهید از الیاف کربن شما نمونه گیری کنیم. بنده گفتم به چه استنادی می خواهید این کار با کنید؟ نه در پادمان است نه پروتکل الحاقی. این خواسته توجیه پذیر نیست. هر چند ما مشکلی نداریم و این را داریم از خارج می خریم.

*فردو نماد صنعت هسته ای کشور و ما می توانیم است. فردو از نظر طبیعی شرایط مستحکمی دارد ولی از باب رساندن این پیام که صیانت از فردو برای ما مهم است و تاسیسات حیاتی را از بعد امنیتی در نظر گرفته ایم و طبیعی است نیروهای مسلح تمام تلاش را برای صیانت از فردو به کار می گیرند.

*جا دارد از جناب دکتر روحانی تشکر ویژه کنم که دستور دادند بودجه سازمان انرژی اتمی امسال مستثنی از حیث تخصیص شود. قرار شد تخصیص ما بالا باشد و مشکلی از لحاظ بودجه نداریم. تحقیق و توسعه هم خیلی خوب پیش می رود.