نگاه کشورهای شورای همکاری به مذاکرات واشنگتن و تهران معطوف است

سید عماد حسینی- کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی، مذاکرات آمریکا و ایران را پس از دور سوم که در ۲۶ آوریل ۲۰۲۵ در مسقط برگزار شد، با دقت و وسواس شدیدی دنبال می‌کنند.

به تعبیر یک تحلیلگر عرب، کشورهای شورای همکاری، این مذاکرات را با هوشیاری استراتژیک دنبال می‌کنند.

با نگاهی به تحلیل رسانه‌های این کشورها، این پیگیری با ترکیبی از خوش‌بینی محتاطانه، نگرانی‌های امنیتی و تلاش برای تقویت نفوذ در شکل‌دهی به هر گونه توافق منطقه‌ای همراه است.

روز شنبه دور سوم مذاکرات با میانجیگری عمان در مسقط برگزار شد و عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا، در آن حضور داشتند و هر دو طرف بعد از پایان این مذاکرات نسبت به پیشرفت آن ابراز رضایت و خوش‌بینی کردند.

با این مذاکرات در حالی انجام می‌شود که تنش‌های منطقه‌ای، از جمله حملات رژیم صهیونیستی به نوار غزه همچنان ادامه دارد، در حالی که اقدامات تجاوزکارانه اسرائیل در لبنان و سوریه هم علنا همچنان ادامه دارد.

در این میان، بسیاری از تحلیلگران به فشارهای اسرائیل برای جلوگیری از هر گونه نزدیکی آمریکا و ایران هم اشاره و از ادامه آن سخن می‌گویند.

از نگاه برخی از تحلیلگران عرب، آمریکا نیز تلاشی برای ابراز حسن نیت صورت نداده است که نمونه بارز آن تحریم‌های جدید آمریکا بر بخش انرژی ایران بود که انتقادهای تهران را برانگیخته و فضای مذاکرات را پیچیده‌تر کرده است.

با این حال، عمان به عنوان یکی از کشورهای شورای همکاری، همچنان به عنوان میانجی بی‌طرف عمل می‌کند و از تجربه خود در تسهیل گفت‌وگوهای بین واشنگتن و تهران، مانند مذاکرات توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، بهره می‌برد.

بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، تاکید کرد که مذاکرات، «شتاب فزاینده‌ای» پیدا کرده و احتمال دستیابی به «نتایج غیرمنتظره» وجود دارد.

کشورهای خلیج فارس، به ویژه عربستان و امارات، از پیشرفت مذاکرات استقبال می‌کنند، زیرا این امر خطر شدت گرفتن تنش و درگیری نظامی را کاهش می‌دهد، درگیری‌ای که می‌تواند ثبات اقتصادی و برنامه‌های توسعه بلندپروازانه، مانند چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان، را تهدید کند.

کشورهای شورای همکاری معتقدند موفقیت مذاکرات می‌تواند به آرامش موقتی منجر شود و به آنها امکان دهد بر اصلاحات اقتصادی و تنوع‌بخشی از وابستگی به نفت تمرکز کنند.

با این حال، اسرائیل و جریان همسو با تل‌آویو در مخالفت با این مذاکرات سعی دارند همزمان موجی از ایران هراسی را در منطقه به ویژه در میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس ایجاد کنند.

یکی از نمادهای این اقدام ادعای تقویت نفوذ ایران در منطقه به دلیل امتیازدهی آمریکا به ایران است.

به زعم این جریان، موفقیت مذاکرات به معنای افزایش نفوذ منطقه‌ای تهران در صحنه‌‌هایی همچون یمن، لبنان و عراق خواهد بود.

علاوه بر آن، اسرائیل در تلاش است تا این نگرانی را در میان کشورهای منطقه به وجود آورد که محدود شدن مذاکرات بر مساله هسته‌ای، دست آخر به زیان آنها تمام شود.

برخی از کارشناسان عرب هم از بی‌اعتمادی به آمریکا سخن گفته و مدعی هستند تجربه توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، که بدون مشورت کافی با کشورهای خلیج فارس امضا شد، تردیدهایی درباره تعهد واشنگتن به منافع متحدانش ایجاد کرده است.

با وجود این موضع رسمی کشورهای خلیج فارس نشان می‌دهد این کشورها تلاش دارند نقشی فعال در مذاکرات ایفا کنند و پایتخت‌های شورای همکاری، چه از طریق هماهنگی با واشنگتن و چه با حمایت از میانجیگری عمان به دنبال انجام این مهم هستند.

روزنامه لبنانی النهار هم اخیراً گزارش داد، کشورهای کلیدی حوزه جنوبی خلیج فارس از جزئیات مذاکرات آگاهند و در آن مشارکت دارند که نشان‌دهنده ارتقای جایگاه آنها نسبت به نقش تماشاگر در سال ۲۰۱۵ است.

عربستان سعودی به ویژه رویکرد دیپلماتیک فعالی در پیش گرفته است، همان‌طور که از تلاش‌هایش برای آرام‌سازی در یمن و حمایت از میانجیگری عمان پیداست.

این رویکرد نشان‌دهنده تمایل ریاض به بازسازی صحنه منطقه‌ای به نفع منافع خود است.

همان‌طور که در بالا هم به آن اشاره شد، اسرائیل امروز بزرگ‌ترین و علنی‌‌ترین مخالف مذاکرات واشنگتن تهران است و تلاش می‌کند هر گونه نزدیکی آمریکا و ایران را مختل کند و معتقد است هر توافقی که توانایی‌های ایران را تقویت کند، تهدیدی وجودی برای این رژیم است.

برخی از گزارش‌ها تا آنجا پیش رفته‌اند که اسرائیل را به عاملی برای کشاندن پای ایران و آمریکا به درگیری نظامی معرفی می‌کنند. این امر کشورهای خلیج فارس را در موقعیت دشواری قرار می‌دهد، به نحوی که آنها خود بین حمایت از متحدان آمریکایی خود و اجتناب از تشدید تنش گرفتار می‌بینند، به ویژه که تعدادی از این کشورها روابط علنی با رژیم اسرائیل ایجاد کرده‌اند.

کشورهای خلیج فارس، به ویژه عربستان و امارات، به ثبات بازارهای نفت و امنیت ناوبری دریایی وابسته‌اند. هر گونه تشدید تنش نظامی، چه به دلیل شکست مذاکرات یا حملات حوثی‌ها، می‌تواند این منافع را مختل کند. به گزارش یک توییت در ایکس، کشورهای خلیج فارس نگرانند که در صورت تشدید تنش‌ها، هدف درگیری قرار گیرند.

نکته دیگری که در ین رابطه باید گفت آن است که، با وجود وحدت ظاهری بین کشورهای شورای همکاری، شاهد دیدگاه‌های متفاوتی در میان کشورهای خلیج فارس هستیم.

عربستان و امارات رویکرد فعال‌تری برای تاثیرگذاری بر مذاکرات دارند، در حالی که کشورهایی مانند قطر و عمان بی‌طرف‌تر باقی مانده‌اند و عمان نقش برجسته‌ای به عنوان میانجی ایفا می‌کند. این تنوع ممکن است توانایی شورا برای ارائه موضعی یکپارچه را محدود کند.