چرا عصبانی هستیم؟

اعتمادآنلاین| در این شرایط پرتنش، یک جرقه کوچک کافی است تا رانندگان خشمگین شیشه را پایین داده و شروع به دعوا و ناسزا گفتن کنند و اگر این هم کافی نبود، از ماشین پیاده شده و با مشت و قفل فرمان به جان هم بیفتند.

به گزارش ایسنا،این صحنه پرتکرار را بارها در کلان‌شهر اصفهان به چشم دیده‌ایم و گاهی در دام خشم و عصبانیت آنی گرفتار شده‌ایم، درحالی که همه از عواقب گاه جبران‌ناپذیر آن آگاهیم، اما کنترل خشم و پیشگیری از نزاع آن‌قدرها هم که به نظر می‌رسد ساده نیست.

اصفهان امسال بعد از استان‌های تهران، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی در رتبه چهارم نزاع در بین استان‌های کشور قرارگرفته و تنها در 7 ماهه امسال 26 هزار مصدوم نزاع به مراکز پزشکی قانونی استان مراجعه کردند که این تعداد نسبت به مدت مشابه سال قبل 3.4 درصد افزایش دارد.

افزایش مراجعین نزاع به پزشکی قانونی در 7 ماهه امسال

علی سلیمان پور_مدیرکل پزشکی قانونی استان اصفهان بابیان اینکه مراجعین نزاع به ادارات پزشکی قانونی استان، یکی از بیشترین موارد ارجاعات به پزشکی قانونی را به خود اختصاص داده، گفت: حدود 40 درصد کل معاینات پزشکی قانونی استان در 7 ماهه امسال مربوط به نزاع بوده است.

وی با اعلام اینکه در 7 ماهه سال جاری 26 هزار و 315 مصدوم نزاع جهت انجام معاینات، ‌بررسی صدمات و تعیین خسارت به مراکز پزشکی قانونی استان مراجعه کردند، افزود: از این تعداد 16 هزار و 969 نفر مرد و 9 هزار و 346 نفر زن بودند که این آمار در مقایسه با تعداد 25 هزار و 449 نفر مراجعین نزاع در مدت مشابه سال قبل، 3.4 درصد افزایش داشته است.

مدیرکل پزشکی قانونی استان با اشاره به رتبه چهارم اصفهان در نزاع در کشور، گفت: در بین شهرستان‌های استان اصفهان

نیز بعد از اصفهان، شهرستان‌های فلاورجان، لنجان، خمینی‌شهر و نجف‌آباد بیشتر موارد مراجعات نزاع را به ادارات پزشکی قانونی استان داشته‌اند.

نزاع، درگیری و تصادف، بیشترین تماس با 110

سرهنگ محمد دالوند_سرپرست معاونت عملیات فرماندهی انتظامی استان اصفهان نیز موضوعات مربوط به نزاع و درگیری و تصادفات را بیشترین موارد در تماس مردم با مرکز فوریت‌های پلیسی 110 این فرماندهی طی 8 ماهه سال جاری اعلام کرد.

سرهنگ دالوند گفت: طی 8 ماهه امسال 2 میلیون و 691 هزار و 846 مورد تماس با سامانه مرکز فوریت‌های پلیسی 110 فرماندهی انتظامی استان اصفهان برقرار شد که این تعداد تماس در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشد 13 درصدی داشته است.

وی افزود: تفکیک موضوعات تماس‌ها نشان می‌دهد نزاع و درگیری با 21 درصد و تصادفات با 16 درصد بیشترین موارد تماس مردم با این سامانه بودند که از نیروی انتظامی استمداد خواهی کردند و پلیس هم به مشکل آنان رسیدگی کرد.

سرهنگ دالوند خاطرنشان کرد: علاوه بر موارد فوق 11 درصد از تماس‌ها مربوط به سرقت، 10 درصد مربوط به مزاحمت، 3 درصد مربوط به توزیع مواد مخدر، یک درصد مربوط به جرائم سایبری، یک درصد مربوط به جرائم اقتصادی و 38 درصد مربوط به سایر جرائم بودند.

چرا نزاع می‌کنیم؟

مجتبی ناجی_روانشناس و مدرس دانشگاه در گفت و گو با ایسنا، پیرامون چرایی افزایش نزاع در استان اصفهان اظهار کرد: نزاع یک‌شکل رفتاری و فیزیکی پرخاشگری است که عدم کنترل هیجانات منفی، به‌ویژه خشم و عصبانیت ممکن است به رفتاری تبدیل شود که به آن پرخاشگری، خشونت و یا نزاع گفته می‌شود و شکل فیزیکی آن مثل ضرب‌وجرح و ضربه زدن مدنظر است.

وی با اشاره به عوامل متعددی که در بروز نزاع دخالت دارد، گفت: عوامل بدنی مثل عدم تعادل هورمونی، واکنش‌ها و فعل‌وانفعالات شیمیایی در بدن که ممکن است تعادل بدن را به هم زده و منجر به بروز رفتارهای خلق‌الساعه و غیرقابل‌کنترل شود می‌تواند در بروز پرخاشگری و نزاع تأثیر داشته باشد، همچنین عواملی که به رشد و پرورش فرد و ویژگی‌های شخصیتی او برمی‌گردد، ازجمله قرار داشتن در معرض رفتارهای پرخاشگرانه و الگوبرداری از آن‌ها و یا برخی یادگیری‌های منجر به دریافت پاداش، یعنی رفتار پرخاشگرانه‌ای که باعث شده فرد به هدف خودش برسد و از این رفتار به‌عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف استفاده کند.

این روانشناس بابیان اینکه عوامل روان‌شناختی مثل هیجانات کنترل نشده و به‌ویژه ناکامی نیز می‌تواند در بروز رفتارهای پرخاشگرانه و نزاع تأثیرگذار باشد، تصریح کرد: وقتی فردی برای رسیدن به هدفی که خود را مستحق آن می‌بیند با مانع روبرو می‌شود حالت ناخوشایندی به اسم ناکامی تجربه می‌کند که ناکامی می‌تواند زمینه‌ساز نزاع باشد، درواقع سرخوردگی، نرسیدن به هدف، شکست و ... می‌تواند فرد را به پرخاشگری به شکل کلامی و یا شکل شدیدتر آن به‌صورت رفتاری و فیزیکی سوق دهد.

وی با اشاره به همبستگی معکوس سطح فرهنگی و میزان خشونت در افراد، توضیح داد: هرچقدر سطح فرهنگی افراد بالاتر باشد میزان خشونت و پرخاشگری معمولاً پایین‌تر است و این دو هم‌بستگی معکوس دارند. اما یکسری عوامل اجتماعی ممکن است در فرهنگ اجتماعی ما زمینه‌ساز بروز خشونت و دعوا و نزاع شود، مثلاً اهدافی که فرد دنبال می‌کنند، درصورتی‌که فاصله وضع موجود با اهداف آرمانی زیاد باشد زمینه ناکامی را بیشتر می‌کند.

عوامل زمینه‌ساز نزاع در اصفهان

ناجی خاطرنشان کرد: ممکن است آرمان‌گرایی و اهداف بلندمدت و دور از دسترس در فرهنگ اجتماعی شهری مثل اصفهان بیشتر باشد و همه می‌خواهند در مسائل شغلی، خانوادگی و فردی ممتاز باشند، نمی‌گویم زیاده‌خواهی، بلکه آرمان‌گرایی و ایده آل پروری، از آن‌طرف موانع رسیدن به این هدف زیاد است، در حالی‌ که وقتی آرمانی دور از دسترس باشد زمینه ناکامی تولید می‌شود. البته در این مورد تحقیق علمی مستندی انجام نشده، بلکه به‌عنوان یک روان‌شناس برداشت و تحلیل خودم را می‌گویم که چرا زمینه نزاع در اصفهان زیاد است.

وی ادامه داد: علاوه بر کمال‌گرایی، مسائلی مثل اعتماد اجتماعی، امنیت اجتماعی و مشارکت اجتماعی که جزو سرمایه‌های اجتماعی است ضعیف‌تر از استان‌های دیگر است، شاید به این دلیل که فردگرایی جای جمع‌گرایی را گرفته و منافع فردی نسبت به منافع جمعی اولویت پیداکرده است.

این مدرس دانشگاه بابیان اینکه هرچقدر مسئولیت فردی ما بر مسئولیت اجتماعی ما چیره شود ناکامی بیشتری تجربه خواهیم کرد، گفت: معمولاً در زندگی مادی گرایانه که در دنیا رواج یافته، فردگرایی بر جمع‌گرایی پیشی گرفته است. بنابراین اگر بخواهیم از نزاع پیشگیری کنیم می‌بایست مسئولیت اجتماعی، نوع‌دوستی یا دگرخواهی را تقویت کنیم. در زندگی اجتماعی، موفقیت افراد درگرو موفقیت همدیگر است و باید با اتحاد و وحدت اجتماعی به دنبال اهداف خود باشیم نه اینکه تک‌روی کنیم و فقط به دنبال اهداف فردی خود باشیم. همچنین افراد افسرده و خموده آستانه تحریک‌پذیری پایین‌تری دارند و با کوچک‌ترین ناملایمات، واکنش‌های تند و عصبی از خود نشان می‌دهند

مهارت‌های کنترل خشم را یاد بگیریم

وی با اشاره به اینکه برای پیشگیری از بروز نزاع در جامعه برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدتی وجود دارد، تصریح کرد: برنامه‌های بلندمدت به مسائل تربیتی برمی‌گردد و از دوران کودکی و مدارس باید به فرزندانمان مهارت‌های زندگی، خویشتن‌داری و همدلی را آموزش دهیم تا بتوانند خود را کنترل کنند و زمانی که یک ناکامی را تجربه می‌کنند دست به رفتارهای خشونت‌بار نزنند. کسی که الآن پرخاشگری می‌کند شاید ظاهراً علت پرخاشگری او یک سانحه و تصادف باشد، اما وقتی به عمق روان‌شناختی قضیه نگاه کنیم می‌بینیم این فرد ناکامی‌های زیادی در دوران رشد داشته و توانمندی و مهارت‌هایی که باید کسب می‌کرد را به دست نیاورده، درنتیجه مهارت‌های پایه‌ای زندگی را ندارد.

ناجی برنامه‌های کوتاه‌مدت برای پیشگیری از بروز نزاع و خشونت در جامعه را شامل آموزش مهارت‌هایی مثل کنترل خشم دانست که افراد می‌توانند آن را یاد بگیرند و افزود: بسیاری از افراد این مهارت‌ها را می‌دانند اما دانستن به‌تنهایی کفایت نمی‌کند و وقتی در موقعیتی قرار می‌گیریم لازم است بتوانیم دانشی که به دست آورده‌ایم را به‌کارگیریم، بنابراین مهارت دانشی است که به عمل تبدیل ‌شده است.

وی ادامه داد: آگاهی از کنترل خشم خوب است، اما کافی نیست و باید این مهارت را تمرین کنیم تا بتوانیم در موقعیت‌هایی که ناکام شده و سرخورده می‌شویم در عمل واکنش درستی داشته باشیم. راهکارهایی مثل انجام ورزش‌های هوازی، ریلکس کردن، تنفس عمیق و ذکر گفتن که از قدیم در فرهنگ ما رواج داشته می‌تواند ازجمله تکنیک‌های حواس‌پرت کن یا توجه برگردانی باشد که ما را از موضوعی که به نزاع وا می‌دارد دور کند.

این روانشناس بابیان اینکه عوامل دیگری نیز وجود دارد که شاید ظاهراً ربطی به نزاع ندارد اما در عمل در پیشگیری از نزاع مؤثر است، توضیح داد: افراد متأهل خودکنترلی بیشتری در خشم و عصبانیت نسبت به افراد مجرد دارند، همچنین افراد متأهل دارای فرزند نیز مهارت خودکنترلی قوی‌تری دارند، درواقع ازدواج و فرزند آوری باعث پیشرفت و تعالی در قسمتی از مغز می‌شود که به آن پیش پیشانی گفته می‌شود، این بخشی از مغز پردازش و استدلال برای تصمیمات ما را به عهده دارد، درحالی‌که افرادی که این قسمت مغز آن‌ها تقویت نشده ممکن است تصمیمات خلق‌الساعه‌ای بگیرند و به عواقب و پیامدهای آن فکر نکنند اما بعد دچار ندامت و پشیمانی شوند.

آموزش مهارت‌های زندگی از سنین کودکی

وی با تأکید بر اینکه تقویت تفکر منطقی و استدلال فکری و قضاوت‌های درست می‌تواند زمینه کاهش رفتارهای بی‌مبالات و نزاع و پرخاشگری را ایجاد کند، افزود: افراد هرچقدر زودتر این مهارت‌ها را یاد بگیرند تأثیر بیشتری دارد. البته محتوای آموزشی در هر سنی تفاوت دارد، مثلاً به کودکان باید مهارت‌هایی یاد دهیم که توانایی آن‌ها را در خودکنترلی بالا ببرد، مثل‌اینکه برای غذا خوردن بگوییم کمی صبر کن، یا وقتی چیزی می‌خواهد در لحظه برایش فراهم نکنیم و کمی به تأخیر بیندازیم، این به تأخیر انداختن ارضای نیازهای زیستی اقدام ساده‌ای است که از سنین پایین باید تمرین شود تا به‌مرور باعث افزایش مهارت‌های فرد در زندگی شود. در سنین بالا نیز نباید از تمرین و آموزش ناامید شویم، اگرچه اثربخشی و درون سازی مهارت‌ها از دوران کودکی بسیار اثربخش‌تر است.

ناجی بابیان اینکه نیز بر اساس تحقیقاتی که انجام‌شده عوامل محیطی نیز در بروز پرخاشگری و خشونت تأثیر دارد، گفت: آلودگی هوا، آلودگی صوتی، ترافیک و ... عوامل محیطی است که می‌تواند باعث تقویت زمینه بروز نزاع و پرخاشگری باشد، بنابراین باید تلاش کنیم زیاد در معرض این محرک‌ها نباشیم، ضمن اینکه مهارت‌های خودکنترلی خود را تقویت کنیم.

وی بابیان اینکه برخی افراد جامعه شخصیت‌های ضداجتماعی دارند که در شخصیت آن‌ها خشونت و نزاع شکل‌گرفته اما تعداد این افراد در جامعه زیاد نیست، گفت: بیشتر افراد در مقطعی از زندگی دچار ناکامی شده و رفتارهای خشونت‌بار انجام می‌دهند، اما باید توجه داشته باشیم از برچسب زدن به افراد به‌عنوان دعوایی، عصبی و تندخویی خودداری کنیم، ممکن است افراد در موقعیت‌های مختلف آستانه تحمل کمتری پیدا کنند و تحریک‌پذیر شوند و رفتارهای پرخاشگرانه انجام دهند، در این شرایط باید به دنبال این باشند که زمینه‌های پرخاشگری را از بین ببرند و مهارت‌های خودکنترلی خود را تقویت کنند.