قطر؛ بازیگر اصلی تحولات منطقه، مزیتی که دوحه بر آنکارا در سوریه دارد!

به اعتراف دوست و دشمن، امروز قطر یکی از بازیگران تأثیرگذار در تحولات منطقه، در کل منطقه، محسوب می‌شود. قطری‌ها در تعامل با بحران‌های منطقه که در شکل‌گیری اکثر آنها نیز مشارکت بالفعل داشتند، ید طولایی پیدا کرده‌اند.

وقتی در سال ۲۰۰۶ در جریان جنگ ۳۳ روزه، هواپیمای وزیر خارجه وقت قطر از حریم هوایی (فلسطین اشغالی) و با مجوز اسرائیلی‌ها که در شرایط جنگی بودند وارد لبنان شد تا در نشست اتحادیه عرب شرکت کند، برای همگان آشکار شد که نمایه‌ای از نظم نوین جهانی که کاندولیزا رایس از درد زایمان آن سخن می‌گفت، این حضور است.

پس از آن، با وجود آنکه قطری‌ها برای مدتی چراغ خاموش به فعالیت خود ادامه دادند، اما با پدیدار شدن بهار عربی و فرار رهبران اخوان‌المسلمین مصر به قطر و البته ترکیه، این نقش‌آفرینی مجدداً پررنگ شد. قطری‌ها از همان زمان روابط تقریباً کاملی را با اسرائیل ایجاد کردند، گرچه تلاش کردند تا به گفته یک تحلیلگر عرب، این فروشگاه بزرگ، ویترین بسیار کوچکی داشته باشد و همه چیز از طریق دفتر روابط اقتصادی پیش برود، اما همگان می‌دانستند که این روابط بسیار فراتر از آن است.

امروز نیز قطری‌ها بازیگر اصلی شمار قابل توجهی از مذاکرات حل بحران‌ها و منازعات منطقه‌ای شده‌اند. در صدر این فهرست، مذاکرات مبادله اسرا بین حماس و اسرائیل قرار دارد که قطری‌ها توانسته‌اند نقش خود را در آن تحکیم بخشیده و حتی  چنان در این نفوذ پیش رفته اند که طرف‌ها را تهدید به کنار رفتن از میانجیگری کنند.

پس از اعلام آتش‌بس در لبنان، گفته می‌شود نامزد مورد حمایت قطری‌ها برای ریاست جمهوری در این کشور، از شانس بسیار بالاتری نسبت به نامزد مورد حمایت عربستان و فرانسه برخوردار شده است.

در زمان عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی از افغانستان نیز همه از نقش‌آفرینی قطری‌ها در این فرایند آگاه شدند، در حالی که همچنان ارتباط آمریکا و طالبان از طریق سفارت طالبان در قطر و نهادهای امنیتی قطری انجام می‌شود.

چندی پیش نیز شاهد سفر وزیر مشاور در امور خارجه قطر به سوریه بودیم. در آنجا بود که محمد الجولانی خبر داد از امیر قطر برای سفر به سوریه دعوت به عمل آورده است.

با استناد به گزارش‌های منتشرشده طی یک دهه گذشته، شاهد آن هستیم که یکی از اسپانسرهای مالی و شاید اصلی‌ترین اسپانسر حامی مخالفان بشار اسد، قطری‌ها بودند و این کشور از طریق شبکه الجزیره به طور علنی و از طریق نهادهای امنیتی خود به شکل مخفیانه در حمایت و تجهیز این گروه‌ها سهم عمده‌ای داشته است. بسیاری از کمک‌هایی که تحت عنوان کمک‌های بشردوستانه برای پناهجویان سوری در کشورهای همسایه، به‌ویژه ترکیه، ارسال می‌شد، بیشتر جنبه جذب نیرو و سازماندهی نیروهای مخالف را داشت.

یکی از مزیت‌هایی که امروز قطر را نسبت به هم‌پیمان خود در سوریه، یعنی ترکیه، متمایز و برتر می‌کند، توان مالی این کشور است. پول و پرداخت هزینه‌های بازسازی باعث شده است تا از فلسطین تا لبنان و از سوریه تا افغانستان، همه نه تنها مخالفتی با این نفوذ و حضور نداشته باشند، بلکه از انتظار برای این نقش‌آفرینی سخن بگویند.

باید دید هدف بعدی دوحه فتح کدام پایتخت منطقه است؛ آیا به سوی عراق که گفته می‌شود گروه داعش تحرکات خود را در آن تشدید کرده، خواهد رفت یا اردن را که شرایط آن آتشی زیر خاکستر شده، هدف قرار خواهد داد.